समर्थरामदासांनी छत्रपती संभाजीराजांना केलेला उपदेश

अखंड सावधान असावे| दुश्चित कदापि नसावे| तजविजा करीत बसावे| एकांत स्थळी||१||

काही उग्रस्थिती सांडावी| काही सौम्यता धरावी| चिंता लागावी परावी अंतर्यामी||२||

मागील अपराध क्षमावे| कारभारी हाती धरावे| सुखी करुनि सोडावे| कामाकडे||३||

पाटवणी तुंब निघेना| तरी मग पाणी चालेना| तैसे सज्जनांच्या मना| कळले पाहिजे||४||

जनांचा प्रवाहों चालिला| म्हणजे कार्यभाग आटोपला| जन ठायी ठायी तुंबला| म्हाणिजे खोटे||५||

श्रेष्ठी जे जे मेळविले| त्यासाठी भांडत बैसले| मग जाणावे फावले| गलीमासी||६||

ऐसे सहसा करू नये| दोघे भांडता तिसय्रासी जाए| धीर धरून महत्कार्य| समजून करावे||७||

आधीच पडला धस्ती| म्हणजे कार्यभाग होय नास्ती| याकारणे समस्ती| बुद्धि शोधावी||८||

राजी राखता जग| मग कार्यभागाची लगबग| ऐसे जाणोनिया सांग | समाधान राखावे||९||

सकळ लोक एक करावे| गलीम निपटुन काढावे| ऐसे करीता कीर्ति धावे| दिगंतरी||१०||

आधी गाजवावे तडाके| मग भूमंडळ धाके| ऐसे न होता धक्के| राज्यास होती||११||

समय प्रसंग वोळखावा| राग निपटुन काढावा| आला तरी कळो नेदावा| जनांमध्ये||१२||

राज्यामध्ये सकळ लोक| सलगी देवून करावे सेवक| लोकांचे मनामध्ये धाक| उपजोचि नये||१३||

बहुत लोक मेळवावे| एक विचारे भरावे| कष्टे करोनी घसरावे| म्लेंच्छांवरी||१४||

आहे तितुके जाताना करावे| पुढे आणिक मेळवावे| महाराष्ट्र राज्य करावे |जिकडे तिकडे||१५||

लोकी हिम्मत धरावी| शर्तीची तरवार करावी| चढ़ती वाढती पदवी| पावाल येणे||१६||

शिवरायास आठवावे| जीवित्व तृणवत मानावे| इहलोकी परलोकी राहावे| कीर्तीरुपे||१७||

शिवरायांचे आठवावे स्वरूप| शिवरायांचा आठवावा साक्षेप| शिवरायांचा आठवावा प्रताप| भुमंडळी||१८||

शिवरायांचे कैसे चालणे| शिवरायांचे कैसे बोलणे| शिवरायांची सलगी देणे| कैसे असे||१९||

सकळ सुखांचा त्याग| करुनी साधिजे तो योग| राज्यसाधनाची लगबग| ऐसी असे||२०||

त्याहुनी करावे विशेष| तरीच म्हणावे पुरूष| या उपरी आता विशेष| काय लिहावे||२१|